Haas

Het haas(jagerstaal) kwam recht op me af. Hij had me niet geroken, gezien en gehoord. Ik zat doodstil op een dam in Demmerik eind  maart. Kijken naar weidevogels, die nog maar weinig zin hadden om de populatie op peil te houden. Het feest moest nog beginnen.  Hazen kiezen vaak het hazenpad, steeds hetzelfde weggetje door het gras. De kortste route van de ene dam naar de andere, langs een slootkant als ze niet opgejaagd worden. Gebeurt dat wel dan moeten ze springen en zwemmen, dat kunnen ze. Deze kwam langs de slootkant dichterbij . Niet vermoedend dat ik daar stond in de begroeiing. Hij hoorde me niet en rook me niet. Deze twee zintuigen zijn sterk ontwikkeld, hij ziet slecht, hoewel gezegend met grote ogen.Vlak voor de dam stopte hij want hij kreeg toch in de gaten dat er iets niet klopte. Durfde de dam niet over te steken.. Je ziet aan de stand van z' rechteroog dat hij mij in de gaten begint te krijgen. Dan maar een flinke sprong van de ene rietkant naar de andere. Ik kon prachtige foto's maken.  

Tureluur

De Tureluur hoort tot de steltlopers van het geslacht ruiters. Eén van de weinige ruiters die zijn geslachtsnaam niet als achternaam heeft. Zwarte Ruiter, Groenpootruiter, Bosruiter hebben de achternaam wel. De naam Tureluur is een onomatopee, d.w.z. hij bootst het geluid na dat de vogel produceert. Denk aan de Kievit, Grutto en Tjiftjaf. In de broedtijd, maar vooral als de jongen uit zijn gekomen gaan ze vanaf een hekpaal graag tekeer tegen iedereen die hen belaagd. En ze gaan maar door, om "Tureluurs" van te worden. Ze laten het vuile werk bijv. het wegjagen van een meeuw of kraai, graag aan andere weidevogels over. Vandaar dat ze meestal broeden in de buurt van één van hen. Vanochtend hadden ze alleen maar last van hun hormoontjes en niet van de kou en de harde wind. Weer  achter elkaar aan rennen en er werd, vergeleken met een paar dagen terug, nu ook vliegend gebaltst met de bekende trilling in de vleugels.We gaan de goeie kant op. Verder was het een slome bedoening in het weiland, op het maisveld waren de mannetjes wat actiever.

Glansmispel

Onze Glansmispels hebben de gang van het voorjaar te pakken. Ondanks de paar frisse dagen groeien ze  als kool. De nieuwe takken en bladeren zijn duidelijk zichtbaar door de felle rode kleur. Als ze wat ouder worden verdwijnt de rode kleur langzamerhand en houd je een gewone groene tak over, wel met glimmende bladeren die het zonlicht weerkaatsen. Dit is een erfenis van de oorspronkelijke groeiplaats in de Aziatische bergen. Ook vormt de struik in de jonge bladeren en scheuten de beschermende stof anthocyaan. Deze zit in het celvocht van de vacuole, een grote blaas in de cel met vocht , en maakt de UV-straling onschadelijk. De jonge celwanden zouden door het felle licht beschadigd worden. Anthocyaan voorkomt dit. Er zijn meer planten met anthocyanen in de jonge blaadjes: Roos, Populier. Ook Rode Kool wordt door deze stoffen gekleurd. Rode Biet niet. Waarom niet meer planten hun jonge bladeren op deze manier beschermen weet ik niet. Waarschijnlijk zijn hun jonge cellen wat steviger gebouwd. Als in het najaar de cellen van bomen en struiken afsterven ontstaan de herfstkleuren, ook door de anthocyanen.

Goed weekeinde en geniet.

Voorjaar in huis en weiland.

Op 5 december van het vorig jaar schreef ik over de vruchtdozen van de Magnolia. Als Aliens zaten ze in de boom, een paar jaar terug. Vorig jaar geen enkele. Voordat het blad van die Magnolia tevoorschijn komt heb ik de laatste ongewenste uitlopende takken, in één jaar soms wel anderhalve meter, eruit gesnoeid. Enkele kromme hebben we in een vaas gezet binnenshuis.En  zie hier het resultaat. Wat warmte al niet vermag. Ze bloeien volop en zijn zover, de foto is al weer een paar dagen oud, dat alle bloemen bloeien. Daar wordt een mens vrolijk van. Als ik naar buiten kijk zie ik in de top van de boom de eerste witte puntjes.

Weidevogelbeheer: Maandag bij en op het maisveld vertoefd.  De broedende Kievit was in geen velden of wegen te bekennen. Misschien even foerageren? Die beesten moeten ook eten. Een half uur later nog niet. Dat is foute boel, dacht ik bij mezelf. Op een ander al gevonden nest zat de Kievit wel te broeden en tot m'n grote vreugde ging vlakbij dat nest nog een Kievit op het nest zitten. Later bleek op drie eieren. Na plm. een uur kijken heb ik even een rondje over het maisveld gelopen: m'n voorgevoel was juist. Het nest was leeg, onderin lagen wat schilvertjes en een wat grotere. Zouden de jongen......?? Uitgekomen ? Nee dat kan niet. Dan zou het eerste ei eind februari gelegd moeten zijn. Onmogelijk.Gewoon gepredeerd dus, kraaien? De beide andere broedende Kieviten hadden drie eieren. Ik vond het begin van een Scholeksternest, zit er elk jaar.
Vanochtend in Demmerik geweest, alleen maar gekeken. Zoeken was niet nodig. Alleen wat vrijgezelle mannetjes Kieviten, die nauwelijks van de grond kwamen als er een huwbaar vrouwtje langs kwam. Zes Tureluurtjes baltsten dat het een lust was, en zowaar een Grutto die bezig was met z'n nest. Ook weer een stel Scholeksters, ik ben benieuwd op welk perceel ze dit jaar gaan broeden. De rust werd verstoord door een jagende Slechtvalk. Alles ging de lucht in. Het lukte de valk niet een Spreeuw te grijpen, die vormen een dichte wolk en vliegen in paniek heen en weer.

Kolgans J20zwart dood?

Ik vermoedde gister dat mijn vriendin Kolgans J20zwart de eeuwige jachtvelden heeft opgezocht.In Siberie kun je wat betreft de ruimte uit de voeten. Ik denk dat ze daar gejaagde is. Ongeveer 80 x hier afgelezen , waarvan bijna 40x door mij. Vooral in de eerste jaren zag ik haar  bijna dagelijks. Zodra er Kolganzen waren zocht ik haar. "Zo meisje, ben je er weer?" was altijd m'n eerste begroeting. Uit die tijd zijn ook de eerste foto's, genomen met een eenvoudig cameraatje door de telescoop. Digiscooping heette dat. Je moest altijd oppassen voor vignetering, donkere hoeken in de foto. Als je zo vaak een bekende gans afleest ga je je eraan hechten. Zo raakte ik ook gehecht aan het echtpaar MBB en MBN. Vele malen waargenomen, maar de verkering raakte uit en MBBzwart werd op 1/5/2010 voor de laatste maal in Estland waargenomen en MBNzwart op 9/12/2013 in de Bethunepolder bij Maarssen.
Op de foto onze omgeving met de waarnemingen van J20. In de rest van Nederland staan ook wat pijltjes en in Duitsland. De meeste dus hier. Zoals zo veel vogels zijn ook ganzen plaatstrouw. Het was mooi, J20zwart R.I.P.

J 20 R.I.P. ?

De waarnemingen van halsringen bij ganzen worden ingevoerd in het computerprogramma www.geese.org. Alle waarnemingen kunnen de waarnemers  teruglezen en kunnen ze zien waar de bepaalde gans geweest is. Mits er voldoende aflezingen geweest zijn. In Oost-Europa en Noord Rusland lopen er niet zoveel vogelaars rond en vinden er dus weinig waarnemingen plaats. Als er daar een halsring wordt afgelezen is het vaak afschot van een gans. Gelukkig is de jager dan wel zo fatsoenlijk om de ring door te geven. Van J20 zwart is er deze winter geen waarneming geweest en gezien haar , het is een zij, leeftijd is ze waarschijnlijk dood . Ziekte, ouderdom, predatie , wie zal het zeggen, is haar funest geworden. Na ongeveer 15 jaar hier in onze omgeving de winter te hebben doorgebracht is de kans heel groot dat ze op 25 januari 2014 voor de laatste keer is waargenomen. In Zoeterwoude.

Morgen meer.

Atlasproject Lieveheersbeestjes

Waarneming.nl  gaat samen met EIS (kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden) en de Ned. Entomologische Vereniging de verpreiding van Lieveheersbeestjes in kaart brengen. Doel: het uitbrengen van een Atlas in 2017. In Nederland komen zo'n 60 soorten Lieveheersbeestjes voor, er zijn algemeen voorkomende en er zitten  ook zeldzamere soorten tussen. Je kunt het beste in je tuin beginnen en als je geen tuin hebt in het gemeenteplantsoen om de hoek. De soorten kun je op naam brengen met de zoekkaart voor tuinsoorten ( www.eis-nederland.l/lhb). Wil je je verder verdiepen dan kun je de als PDFbestand beschikbare Veldklapper Lieveheersbeestjes downloaden ( eind maart).Heb je een probleem en kom je er niet uit ga dan naar het Keverforum. Iedereen kan waarnemingen door geven, daar moet wel een foto bij van de waargenomen soort.

Ik doe mee.

Grauwe Gans

Gister was ik bij m'n andere weidevogelboer in Demmerik. Verschillende Kieviten baltsten er op los. Meestal zijn de Kieviten hier wat later met het maken van een nest. Er waren nog maar weinig Grutto's. In de verte hoorde ik een Tureluur. Het drietal is weer compleet, ik moet zeggen viertal, ook het jaarlijkse paartje Scholeksters was aanwezig. Er is een perceel weiland bij gekomen, een ruilverkavelingsruil zo begreep ik. Ook daar even gekeken, in voorgaande jaren zag ik vaak de drukte op dat weiland. Nu nog niks te zien. Wel een Grauwe Gans die zich drukte, plat op de grond. Vreemd gedrag, ken ik niet. Dichterbij gekomen ging de gans met veel herrie op de wieken. Ik vermoedde een nest in de walkant. Niet dus. Een rondje gelopen en toen ging er een andere Grauwe Gans met nog veel meer herrie half vliegend en struikelend naar de overkant van de tocht. Een nest met 5 eieren achterlatend, bebroed.  De gans die zich drukte was natuurlijk het mannetje. Mooi groot nest, maar wel van een Grauwe Gans. Ik ben geen fan van ze, wetend wat ze allemaal aanrichten in de polder. Maar ik heb geen moment overwogen om wat aan het GG-probleem te doen. Zo'n nest is toch een pracht gezicht.  Ik had ook niks bij me. Als je de eieren stuk gooit beginnen ze ergens opnieuw. Ik heb toch een zwak voor broedende vogels, ook al is het een GG.

Goed weekeinde.

Katjes

Veel wilgen staan in volle bloei, ik ontdekte deze Kat(?)wilg ( Salix viminalis) vanochtend in polder Demmerik. De hele boom in  gele glorie , een schitterend gezicht. De wilg is tweehuizig, d.w.z. er zijn mannelijke bomen, zoals deze, en vrouwelijke. Op de foto  de mannelijke meeldraadkatjes, ze produceren stuifmeel dat door  hommels en bijen  naar de vrouwelijke stamperkatjes op andere bomen getransporteerd wordt. De grijze katjes op de foto zijn nog niet rijp, die komen nog. Salix wijst op salicylzuur, een pijnstillende stof. Zit bijvoorbeeld in aspirine. Vroeger werd op een wilgetak gekauwd om pijn kwijt te raken. Viminalis betekent buigzaam. Buigzame takjes.

Het eerste broedsel van de Kievit op dit perceel 2015.

Een prachtig nestje en prachtige eieren. Je ziet dat de eieren nog geheel schoon zijn, de laatste dagen  gelegd dus. Naarmate de vogels langer op het nest zit worden de eieren meestal wat goor door het vuil dat de vogels aan de poten meenemen. Vogels is geen drukfout, zowel mannetje- als vrouwtje-Kievit broeden. Het vrouwtje meestal wat langer.Voor een kale maisakker zitten er behoorlijk wat strootjes in het nest verwerkt, daar hebben ze dagen over gedaan. Ook het vrouwtje gooit strootjes in het nest. Ik heb de indruk dat dat ook tijdens het broeden doorgaat. De eieren liggen met de punten naar het midden, zo is de oppervlak het kleinst. Als je een Kievit, de meeste soorten trouwens, op het nest ziet "neerdalen" laat hij/zij de borstveren hangen en komen de eieren tegen de broedvlek, met veel bloedvaten,  aan te liggen. Er zit dan geen veertje meer tussen de huid en de eieren, zodat alle warmte naar de eieren kan uitstralen.
Deze Kievit is de 13e maart gaan broeden, de broedduur is plm. 26-28 dagen , dat betekent dat rond de 9e april de eieren uitkomen. 'k Ben zeer benieuwd of de jongen dat redden in de kou. De eerste weken kruipen ze grote delen van de dag en de nacht  tegen de broedvlek aan om zo op te warmen. Niet alleen de kou is een vijand, ook roofvogels, zoals een paartje Buizerds in een nabij gelegen boom, beschouwen dit maisveld als hun prive-tafeltje dekje.  

Doerebout

In ons jongenstaaltje hadden we nog nooit gehoord van een Grote Lisdodde, we noemden deze rietsigaar Doerebout. Dat was een woord uit het Stadsfries, in het gewone Fries heet 'ie Bollepiest. Duidelijk als je weet dat Bolle een stier is.  Wat Doerebout betekent is me volslagen onduidelijk, trouwens Lisdodde kan ik ook niet verklaren. Misschien is Lis een aanduiding. Omstreeks deze tijd beginnen ze te pluizen, het pluis van de zaadjes laten los en vormen na verloop van tijd een hele pluizenbol. Ze waaien met de wind mee. Door wortelstokken planten ze zich sneller voort, hele matten zorgen voor verlanding van een ven of plas.De wortelstokken zijn eetbaar en van het stuifmeel werden wel koeken gebakken. Het pluis is gewild bij de Baardmannetjes, een prachtige rietvogel die z'n nest van het pluis maakt. Ze staan in onze omgeving bijvoorbeeld in de Waverhoek. Een voedselrijke, met dank aan de schijtende ganzen, zure plas water.

Watersnip

De foto van het vorige logje laat de pootafdrukken en de sonderingsgaatjes van  Watersnippen zien. We zijn gewend dat we Watersnippen in of bij het water kunnen waarnemen, zoals bovenstaande foto, die genomen is in de Waverhoek. Hele rijen zitten daar vaak langs de kant van het water. De afgelopen week was ik enkele malen op m'n maisveld, waar ik de weidevogels volg, en bij het lopen over de akker spatte de ene Watersnip na de andere op. Dat gaat al gauw in de richting van de twintig. Ik merk dit elk jaar weer. Op de grond zien zitten doe je ze niet door hun uitstekende camouflage, alleen het zigzag-wegvliegen met meestal een luide schreeuw verraadt hun aanwezigheid. Ze zoeken de zachtste delen van de akker op, let op de grote tenen, en daar gaan ze foerageren met hun lange snavel Deze wordt een behoorlijk eind in de grond gestoken, sonderen noemen we dat, en daar voelen ze met hun uiterst gevoelige snavel of er een prooi verscholen zit in de modder. ( We noemen ze tastjagers, bijv. Kieviten zijn zichtjagers) Deze prooi kunnen ze waarnemen met de "Lichaampjes van Herbst", dit zijn de gevoelige uiteinden van de zenuwen in de snaveltop. Zij zijn gevoelig voor drukverschillen. Een prooi beweegt meestal en dat geeft verandering van druk in de aarde of blubber. De hele snaveltop is omsloten door modder en toch krijgen ze de prooi naar binnen. Dit doen ze, niet door de prooi naar boven te halen, maar door de uiteinden van de twee snavelhelften, de bovenste helft meer als de onderste,  naar buiten te buigen.. Als met een tang wordt de prooi gepakt en naar binnen gewerkt. Dit is bij de meeste steltlopers met lange snavels zo. Dus  de Grutto, maar ook een Bonte Strandloper, die een wat kortere snavel heeft. Als scholier heb ik eens een gewond Bontje in een doos op m'n kamer gehad , ik voerde kleine regenwormpjes en toen vielen  me de buigzame snaveltoppen  al op.
Weidevogelbeheer: 'k Heb vandaag m'n eerste Kievitseieren gevonden, twee in een nest. De boer heeft op 13 maart al een broed Kievitseieren gevonden, deze zit nu te broeden. Als dat maar goed komt met de jongen straks als het nog koud is. Zij is de tiende gaan leggen, nadat ik dat nest ontdekt had. 's Morgens was het nog leeg, misschien heeft ze gewacht tot ik verdwenen was. Bij de nesten hebben we neststokken geplaatst, zodat we makkelijker op afstand met de  kijker kunnen controleren.

Welke vogels waren dit?

Een Hazenleger

Zelfs hier op de kale, dichtgeregende vlakte van een maisveld kan een Haas uit de voeten met z'n leger. Ik denk noodgedwongen. Het gras is nog maar erg kort en geeft weinig dekking. In ieder geval zijn er nog geen pollen gras waarin een leger gegraven kan worden. Je kan zeggen dat van beschutting op een kaal maisveld ook geen sprake is. Hier vertrouwen ze volledig op hun schutkleur. De donkere vorm in het leger is de schaduw.

Nog meer voorjaar.

Na een paar zenuwslopende dagen hebben we uit het ziekenhuis goede berichten m.b.t. de ziekte van mijn vrouw ontvangen. Ze mag een half jaar wegblijven.
Deze weken  zie je de zomervogels tussen de wintervogels (zie foto). Foeragerende Grutto's te midden van foeragerende Kolganzen en een nestmakende Kievit. Een schitterend gezicht. De ganzen moeten de komende maanden eerst nog duizenden kilometers vliegen voordat ze, vaak nog in de sneeuw, een nest kunnen maken in het hoge noorden. Er vertrekken voortdurend ganzen en er komen steeds meer weidevogels in de polders. Het eerste Kievitsei is gevonden zowel in het land als in de provincie Utrecht en ook in de Utrechtse Venen langs de Westerlandweg. Het is mij niet gelukt. Heb wel even gezocht op mijn maisveld, maar alleen maar lege nesten. Belangrijker was even de sfeer van het voorjaar proeven: baltsende Kieviten, op Kraaien jagende Kieviten, in de verte roepende Grutto's en een overvliegende Veldleeuwerik met een alarmroepje. Opvliegende Watersnippen en wegvluchtende Hazen.

Voorjaar!

Het wordt een druk weekend. Al een paar dagen waren er voortdurend waarnemingen van eerste bloeiende planten, eerste gezang van vogels, hier en daar een vlinder, maar met de voorspelde temperaturen gaat het los: Elzen die gaan bloeien ( niet zo leuk voor hooikoortspatiënten); veel vlinders die overwinteren worden wakker door de hogere temperaturen en kunnen we Dagpauwogen, Citroenvlinders, Kleine Vossen, etc. zien rondvliegen; ik hoop op m'n eerste bloeiend Speenkruid.. De kans is erg groot dat  dit weekend het eerste Kievitsei gevonden wordt. Ik hoop dat ik even tijd heb om op m'n maisveld te kijken. In onze straat zijn de Eksters bezig met de binnenbekleding van hun nest, ze plukken fijne vezels uit een hanging basket. In onze tuin zijn de Merels al dagen druk bezig met baltsen , de mannetjes achter de vrouwtjes aan en andere mannetjes wegjagend. Aarzelend zijn de Huismussen ook begonnen met wat strootjes te verzamelen, die ze stiekem naar de dakgoot brengen en verdwijnen onder de dakpannen. Ook de mannetjes doen mee, zie foto. Dat kun je van bijvoorbeeld de Merels niet zeggen.

Goed weekeinde.

Het eerste Lieveheersbeestje

Mijn vrouw zag het eerste Lieveheersbeestje in de tuin. Op een bankje. Heel sloom, net of het pas wakker was. Een aantal Lieveheersbeestjes overwintert. Vooral in holtes en onder plakken schors. Als ik vroeger voor de winter het opgerolde zeil van de boot haalde kwam ik hele legers tegen, die dachten een lekker plekje voor de winter te hebben gevonden.  Helaas.                  Veel voedsel zullen ze nog niet vinden, vooral Bladluizen hebben ze op het menu. Er zijn websites die alleen over Lieveheersbeestjes gaan. Op een enkele staan  tientallen volksnamen , maar de naam uit de jeugd en het dialect van mijn vrouw staat er niet bij: Ooievaarskokkie.  Dat is uit de Noord-Betuwe.  Kokkie kan ik verklaren: de wetenschappelijke naam is Coccinella septumpunctata. Het zevenstippelig Lieveheersbeestje. Ik denk dat kokkie een verbastering is van Coccinella. Waar die Ooievaar vandaan komt? Met de camera in aanslag heb ik net geprobeerd het beestje terug te vinden, maar dat is mislukt. Dus een archieffoto met twee LHbeestjes. ( En een zootje overwinterende Huisjesslakken.) Deze foto is ook begin maart genomen.
Er liep ook nog een mier op de tegels, ook de eerste.

Nieskruid

Het geslacht Nieskruid (Helleborus) heeft rond de twintig soorten. Kerstroos ( de meest bekende naam), Lenteroos, Wrangwortel zijn zo een paar soorten. Op de foto staat denk ik Stinkend Nieskruid gelet op de rode randjes van de kelkbladen. Kroonbladen zijn veranderd in nectariën. Dat zijn klierharen waaruit nectar komt. Ook dit geslacht is giftig, sterk giftig zelfs. De gedroogde en vermalen wortels werden vroeger als nieskruid gebruikt, maar men moest niet teveel gebruiken. Of alle soorten met de Kerst bloeien weet ik niet, maar een aantal bloeien vroeg in het voorjaar zoals deze . Ik zag 'm staan in de brede berm langs de Van der Haarlaan tegen over de bibliotheek. Hier wordt, dacht ik, door de plantsoenendienst een bepaald beheer uitgevoerd zodat er leuke plantensoorten staan. Lelietje der Dalen en Aronskelk staan boven de grond, verder ziet het er wat verwaarloosd uit. Maar dat kan ook beheer zijn.

Kadavers Knobbelzwaan.

Het Dutch Wildlife Health Centre wil dit jaar graag kadavers van Knobbelzwanen ontvangen met het doel meer inzicht te krijgen in de ziektes die deze soort kan hebben. Zo is hij nogal gevoelig voor vogelgriep en men heeft een ziekte op het oog waarbij veel ontstekingen ontstaan. Men kan gevonden kadavers, die niet ouder dan één dag mogen zijn en niet ingevroren, aanmelden op de websites van DWHC en het SOVON.
Dit centrum komt ze niet ophalen uit het veld, maar blijkbaar wel bij je thuis. Ik vraag me af of je niet in overtreding bent als je een kadaver meeneemt uit het veld naar huis.En hoe houd je zo'n groot beest koel? Haal de koelkast maar leeg en vul'm met zwaan, goed ingepakt. Meer informatie op de websites. In onze polders zijn veel levende Knobbels, die gaan op een gegeven ogenblik ook dood. Dus houd ze in de gaten.

Scholeksters

Gister dacht ik Scholeksters te horen, vanochtend hoorde en zag ik ze boven Twistvlied. 3 exemplaren, elkaar al druk de huid volscheldend. Dat kunnen ze heel goed. Over een paar weken, als ze op hun "hangplekken" staan ergens in de polder, produceren ze een enorme herrie. Ze nemen het laatste nieuws door, roddelen over elkaar, maar dit gedrag is vooral bedoeld om te imponeren. Gewoon baltsen dus.
Vaak zijn het de eerste weidevogels die in hun leefgebied terugkeren, Kieviten zijn er ook maar vliegen nog alle kanten op. De Grutto's  zijn in aantocht, maar hun verschijnen  duurt nog enkele dagen tot weken. En let goed op de eerste zingendeVeldleeuwerik, ondanks de kou is die er vaak vroeg bij. Zodra het wat warmer wordt, en dat wordt het , barst overal het vogelgezang los. Geniet ervan.